Rechtsbijstand voortaan fiscaal aftrekbaar

Wie een verzekering rechtsbijstand heeft afgesloten, kan vanaf 1 september 2019 rekenen op een fiscaal voordeel. Bedoeling van de nieuwe wet “toegang tot het recht” (Wet Geens) is om de rechtspraak toegankelijk te houden én bescherming te bieden tegen de soms aanzienlijke kosten van een juridisch geschil. In vergelijking met onze buurlanden hebben weinig Belgische gezinnen dergelijke verzekering. Premies tot € 310 geven recht op een belastingvermindering van 40 procent, met een maximaal fiscaal voordeel van € 124. De aftrekbare polis rechtsbijstand dient echter aan een aantal minimumvoorwaarden te voldoen.

100 jaar FINTRO, dat moet gevierd worden!

Het aanbod van rechtsbijstandsverzekeringen is aangevuld met een polis die de gerechtskosten van een scheiding dekt. In principe kunt u zich tegen alle juridische kosten indekken. De oefening die u moet maken: kiezen tussen een gecombineerde polis of een specifieke verzekering.

U raakt betrokken in een verkeersongeval en er ontstaat discussie over wie in fout is. U wilt uw ziekenhuisfactuur verhalen op het baasje van de hond die u beet. De lekkende stookolietank van de buren vervuilt uw grond. Tal van disputen kunnen eindigen in de rechtbank. 'Volgens onze cijfers had een op de drie Belgen de afgelopen drie jaar met een geschil te maken', zegt Marnik Vanhaverbeke, directeur van LAR, de rechtsbijstandsspecialist van AXA.

Het prijskaartje van een gerechtelijke procedure kan hoog oplopen. Denk aan de gerechtskosten, de uitgaven voor aangetekende brieven of de honoraria voor advocaten, experts en deurwaarders. Ook weet u als leek vaak niet welke stappen u moet zetten en tot wie u zich moet wenden. Als u voor rechtsbijstand verzekerd bent, hoeft u zich over de kosten geen zorgen meer te maken en kunt u de afwikkeling van de zaak in andermans handen leggen.

Aanvullend of apart
Een rechtsbijstandsverzekering kan een aanvullende verzekering bij een andere polis zijn, bijvoorbeeld bij een auto-, brand- of een familiale verzekering. Maar van zo'n aanvullende verzekering kunt u alleen gebruikmaken als het geschil in verband staat met het voorwerp dat in de hoofdverzekering is gedekt. Als u een rechtsbijstandsverzekering bij uw autoverzekering hebt, zult u die kunnen aanspreken als u zich voor een politierechtbank moet verantwoorden voor een snelheidsovertreding.

Het is ook mogelijk een aparte rechtsbijstandsverzekering af te sluiten. Zo'n contract biedt in een groot aantal gevallen dekking. Als u bij een in rechtsbijstand gespecialiseerde verzekeraar een verzekeringscontract sluit, krijgt u ondersteuning in elk rechtsgebied: van sociaal recht en personen- en familierecht, over administratief en fiscaal recht, tot huur- en erfenisrecht.

Let op: de vergoeding die u voor juridische bijstand krijgt, staat los van een eventuele schadevergoeding. Voor een schadevergoeding moet u een beroep doen op uw andere verzekeringen, zoals de auto- of de brandverzekering. Uw rechtsbijstandverzekering zal ook nooit uw boetes betalen.

De formule die u kiest, hangt af van welke risico's u gedekt wil zien, welke plafondbedragen u voor ogen hebt en hoeveel u wilt betalen. 'De waarborgen die aansluiten op polissen burgerrechtelijke aansprakelijkheid auto of burgerrechtelijke aansprakelijkheid privéleven - de zogenaamde familiale - zijn nuttige basisdekkingen voor iedereen', zegt Wauthier Robyns, de woordvoerder van de sectorfederatie Assuralia. 'Wie het breder bekijkt, kan die aanvullende verzekeringen verschuiven naar een ruimere rechtsbijstandsverzekering die meer conflicten bestrijkt. Denk aan contractuele geschillen, die niet onder voormelde waarborgen vallen, geschillen met de fiscus of over burenhinder en arbeidsaangelegenheden.'

'Een algemene rechtsbijstandsverzekering dekt niet alleen meer domeinen. Ze heeft ook hogere plafonds voor de tussenkomst in de kosten van een advocaat', zegt Vanhaverbeke. Het spreekt voor zich dat een algemene rechtsbijstandverzekering duurder uitkomt dan een aanvullende. 'Voor aanvullende verzekeringen boven op de auto-, brand- of familiale verzekering moet u rekenen op 125 tot 150 euro. Een uitgebreide verzekering kost gauw 350 à 400 euro.'

Bescherming
Een terugkerend argument pro een aparte rechtsbijstandsverzekering is de neutraliteit. Het kan dat u voor de uitkering van een schadeloosstelling in conflict komt met uw verzekeraar en dat u - via uw aanvullende verzekering - bij diezelfde verzekeraar moet aankloppen voor rechtsbijstand. In zulke situaties lijkt uw verzekeringsmaatschappij rechter en partij.

'Er zijn veel mechanismen ingebouwd om de klant daarvoor te beschermen', zegt Vanhaverbeke. 'Het is wettelijk verplicht rechtsbijstandsdossiers altijd apart van de rest te beheren. Een verzekeraar die rechtsbijstandspolissen verkoopt, kan ervoor kiezen de dossiers in een apart departement te laten beheren, of door een schaderegelaar met een aparte juridische structuur. De financieel toezichthouder FSMA kijkt nauwgezet toe op de toepassing van die principes.'

De klant kan ook de 'objectiviteitsclausule' inroepen die in rechtsbijstand wettelijk is voorzien. Dat betekent dat de klant op elk moment in een dossier het advies van een advocaat kan vragen als hij niet akkoord gaat met de acties die de verzekeraar wel of niet onderneemt. De verzekeraar kan dat niet weigeren en de klant mag vrij zijn advocaat kiezen. 'Als de advocaat de klant gelijk geeft, moet de verzekeraar dat advies volgen en de advocatenkosten ten laste nemen. Als de advocaat eerder de verzekeraar gelijk geeft, moet de verzekeraar slechts de helft van de kosten van het advies betalen,' zegt Vanhaverbeke.

Minnelijke schikking eerst
Het kan zijn dat een rechtsbijstandspolis in een drempel voorziet. Dat betekent dat er geen dekking is als de inzet van het geschil, met andere woorden de te recupereren schade, niet boven een bepaald bedrag uitkomt. Meestal zijn die bedragen relatief laag. 'Is niet in een drempel voorzien en is het geschil gedekt, dan moet de rechtsbijstandsverzekeraar ongeacht de inzet actie ondernemen,' zegt Vanhaverbeke. 'Hij zal altijd eerst tot een minnelijke schikking proberen te komen om de schade van de klant te recupereren. De verzekeraars slagen erin ongeveer 80 procent van hun dossiers minnelijk op te lossen.'

Is een minnelijke schikking niet mogelijk, dan is de rechtsbijstandsverzekeraar verplicht de zaak voor de rechtbank te brengen. 'De rechtsbijstandsverzekeraar mag wel een economische afweging maken en zelf de schade uitbetalen,' zegt Vanhaverbeke. 'Dat kan natuurlijk niet de regel worden en moet geval per geval worden bekeken. Vast staat dat de klant een voor hem voldoende vergoeding moet krijgen.'

Toekomstige conflicten
Als u al in een juridisch conflict verwikkeld zit, is het te laat om een rechtsbijstandsverzekering aan te gaan. Zulke verzekeringen zijn er voor conflicten die eventueel in de toekomst ontstaan. Daarom wordt telkens een wachttijd gehanteerd na de afsluiting van het contract. Die kan afhankelijk van het toepassingsdomein variëren van 3 tot 24 maanden.

Voor de echtscheidingsverzekering die ARAG sinds december vorig jaar als eerste in België aanbiedt, wordt zelfs een wachttijd van 36 maanden ingebouwd. Het heeft dus weinig zin zo'n verzekering af te sluiten als al donkere wolken boven het echtelijke huis hangen.

Maatwerk voor zelfstandigen
Het lijkt een vanzelfsprekendheid dat zelfstandigen en ondernemingen zich verzekeren voor rechtsbijstand. Maar volgens Jonas Mannaerts, account manager kmo bij Vanbreda Risks & Benefits, moet er toch vaak overtuigingskracht bij te pas komen.

'Het eerste wat een kmo-directeur of een zelfstandige vaak ziet, is de prijs,' spreekt. 'Een all-inpakket kost doorsnee 1.500 tot 2.000 euro, maar dat is een stuk minder dan wanneer u het honorarium van een goede advocaat moet betalen.'

Volgens Mannaerts is het voor een onderneming interessanter een apart verzekeringspakket af te sluiten dan enkel te vertrouwen op de aanvullende verzekeringen voor rechtsbijstand. 'Met een losgekoppelde verzekering kan meer op maat worden gewerkt,' zegt hij.

In een pakket voor ondernemingen en zelfstandigen kan een verzekering tegen contractuele geschillen met klanten en leveranciers worden opgenomen. Als met personeel wordt gewerkt, kan een verzekering die arbeidsgeschillen dekt worden toegevoegd.

Maar het kan volgens Mannaerts nog specifieker. 'Zo kan een pakket worden samengesteld dat op de behoeften van een garagehouder inspeelt, met onder meer een dekking voor het geschil dat kan ontstaan als hij een verkeerde inschrijving van de nummerplaat heeft gedaan.'

Rechtsbijstandsverzekeringen zijn ook niet statisch. Hun toepassingsgebied kan geregeld uitbreiden. 'We zien dat intussen niet alleen fiscale geschillen worden gedekt, maar dat een onderneming zich nu ook kan verzekeren tegen fiscale controles,' zegt Mannaerts.

Hij benadrukt dat ook moet worden gekeken naar de context waarin een onderneming werkt. 'Doorsnee dekt een verzekering rechtsbijstand in Europa en het gebied rond de Middellandse Zee. Als een onderneming wereldwijd werkt, is territorialiteit een belangrijk aspect waarbij maatwerk cruciaal is.'

De rente staat nog altijd op een historisch dieptepunt en het is nog altijd uitzonderlijk goedkoop om een hypothecaire lening af te sluiten. Hoe lang kan dat nog blijven duren?

Nooit eerder was de keuze tussen een lening met vaste of variabele rente zo lastig. De rente staat historisch laag en traditioneel pleit dat voor een lening met vaste rentevoet. Want als de rente alleen maar kan stijgen, kan je die maar beter meteen voor de hele looptijd van de lening vastklikken. Maar intussen verkent de rente al jarenlang het bodemniveau. En dat pleit dan weer voor de variabele rente. Want een variabele rentevoet is altijd lager dan de vaste (dat is de compensatie die kredietnemers krijgen voor het risico dat ze lopen op een stijgende rentevoet). Als de rente toch niet noemenswaardig stijgt, kan zo’n variabele rentevoet ook op de lange termijn weleens een hele interessante keuze zijn. Wat te kiezen?

De rente stijgt, maar blijft laag
Het ziet er alvast niet naar uit dat de rente snel de hoogte inschiet, leert een rondvraag bij enkele banken. Jan Van Hove, hoofdeconoom van KBC: “De Europese Centrale Bank wil tot zeker na de zomer van 2019 vasthouden aan de zeer lage rentetarieven en dus komt een renteverhoging er ten vroegste dan.” De econoom verwacht ook dat de langetermijnrente meer zal stijgen dan de kortetermijnrente. “Dat betekent dat de kredieten met vaste rente, die sterk gekoppeld zijn aan de langetermijnrente, meer zullen stijgen dan de variabele kredieten (die meer gekoppeld zijn aan de rente op kortere termijn). Toch blijven we verkeren in een omgeving van uitzonderlijk lage rente.”

Een gelijkaardig geluid valt te horen bij Argenta. “We verwachten vanaf 2019 een licht stijgende rentecurve maar geen snelle stijging. Het is nog steeds een ideale periode om een woning te kopen. Maar hoe langer klanten wachten, hoe groter het risico op een lichte rentestijging.”

Verwacht wordt dat de rente stijgt, maar slechts lichtjes en ook langzaam. Belfius wijst er op dat twee tegenstrijdige mechanismen inwerken op de langetermijnrente. Aan de ene kant zal die in de loop van volgende jaar omhoog worden gestuwd wanneer de Europese Centrale Bank haar programma van obligatieaankopen stopzet. Maar aan de andere kant lijkt het erop dat de inflatie de rente zal temperen. De kerninflatie – dat is de inflatie zonder olieproducten en voeding – stijgt nauwelijks. De ECB mikt op een kerninflatie van rond de 2 procent, maar daar zijn we nu nog ver van verwijderd.

“Zonder het oppikken van de inflatie is er weinig reden om de rente fel te laten stijgen. Vooral ook omdat de conjunctuur tegenvalt, wat impliceert dat ook de lonen niet sterk zullen oplopen. En net die zijn een belangrijke stuwer van inflatie”, klinkt het nog bij Belfius.

Conclusie? “Behoudens plotse en onverwachte veranderingen in het plaatje van de conjunctuur en de inflatie zal de lage rente dus nog een behoorlijke tijd voortduren, al zal het renteniveau wel wat hoger liggen dan vandaag.”

Rekenwerk
Mocht de rente de komende tijd slechts licht stijgen, dan is dat alvast een argument dat kan pleiten voor een variabele rentevoet. Het komt er vooral op aan om wat rekenwerk te verrichten. Een variabele rentevoet mag immers niet eindeloos stijgen, waardoor ontleners toch enigszins beschermd zijn tegen een al te forse stijging. Zo mag de mogelijke opwaartse schommeling nooit groter zijn dan de neerwaartse. Daarnaast mag de eerste drie jaar de rentevoet jaarlijks met niet meer dan 1 procent stijgen. En belangrijk: de intrestvoet mag maximaal verdubbelen.

Wie twijfelt tussen een vaste en variabele rente neemt best de vaste rentevoet als referentiepunt. Die kan dan worden vergeleken met het worstcasescenario van de variabele rente, dus wanneer die rentevoet de maximale herziening heeft bereikt. Als die maximale rente in het variabele scenario in lijn ligt met de vaste rente, dan is de variabele rente zeker het overwegen waard. Hou wel rekening met uw eigen terugbetalingscapaciteit. Wie al aan zijn maximum zit bij de variabele rentevoet aan het begin van de looptijd dreigt in de problemen te komen als de intrestvoet stijgt.

Zekerheid
De keuze tussen een vaste en variabele rente is overigens meer dan louter een financiële afweging. Het is in de eerste plaats een persoonlijke keuze. De vaste rentevoet biedt de zekerheid van een maandelijkse betaling die ongewijzigd blijft gedurende de ganse looptijd van het krediet. Wie gemoedsrust belangrijk vindt, kiest dus best zonder twijfelen voor de vaste rentevoet. Ontleners die minder belang hechten aan zekerheid en vooral zoeken naar de allerlaagste rente (toch aan het begin van de looptijd) kunnen de variabele formule overwegen. Die heeft het voordeel dat er wordt gestart met een lagere maandelijkse afbetaling. In functie van de rente-evolutie kan de rentevoet daarna op vastgelegde tijdstippen wel worden bijgesteld. Dat kan zowel naar beneden als naar boven, al is de komende tijd toch dat laatste het meest realistische scenario.